رصد هلال روزگاهی و رصد یک اختفاء با همدیگر

با همت دوست عزیزمان آقای لاوری از سایت دانشنامه هفت آسمان، مطلب زیر تهیه و در اختیار علاقه مندان قرار می گیرد:

ساعت 11 صبح پنج شنبه 9 تیرماه سال جاری  ( 30 ژوئن 2011 میلادی و27 رجب 1432 قمری) هلال باریک ماه  موجب اختفای سیاره زهره خواهد شد .در این پدیده ٬از دید نقاطی از سطح زمین منجمله پهنه کشورمان قرص ماه٬ قرص سیاره زهره را بطور کامل  پوشانیده وبعد از گذشت حدود 100 دقیقه در حدود ساعت 12 و45  دقیقه قرص سیاره پدیدار خواهد شد. زمان شروع پدیده در مناطق مرکزی ایران حدود 11 و5 دقیقه صبح٬ ارتفاع سیاره زهره در آن زمان حدود 72 درجه وسمت آن در حدود 122 درجه است.در این زمان خورشید نیز در ارتفاع حدود62 درجه نورافشانی می کند.دو عکس زیر مناطقی از کره زمین که شاهد گرفتگی خواهند بود و شکل تقریبی هلال ونقطه ناپدید شدن سیاره زهره را نشان می دهند.

بدلیل دارا بودن شرایط مناسب زاویه ای مانند اختلاف سمت 8 درجه ای و جدایی زاویه ای حدود 15 درجه ٬رویت این هلال دقایقی قبل از طلوع خورشید در ساعت حدود 6 و8 دقیقه  و اوائل صبح با چشم غیر مسلح  امکان پذیر است.ولی........

با گذشت زمان ارتفاع خورشید از افق بیشتر شده وامکان رویت هلال کمتر می شود.از این زمان به بعد به شرایط رویت هلال در روز که احتیاج به مهارت ٬دقت و ابزار کاملتر دارد نزدیک می شوید.رویت هلال در روز از مباحث گرم وقابل توجه در زمینه معیارهای رویت  بوده  و محتاج انجام مشاهدات بیشتر می باشد.

در این رصد پیشنهادی هدف این است که بکمک مشاهده وتعقیب سیاره زهره که بدلیل نقطه ای بودن وداشتن قدری مناسب( در حدود منفی چهار) مشاهده آن ساده تر است  هلال باریک ماه هم شکار شود.اگر در زمانی نزدیک به زمان اختفاء که در حدود ساعت 11 صبح خواهد بود از سیاره زهره عکاسی شود به احتمال زیاد قرص باریک ماه نیز در عکس ها خود نمایی خواهد کرد. ابتدای صبح که خورشید در حال طلوع است جدایی زاویه ای زهره و مرکزماه در حدود 2 درجه در ساعت 8 و45 دقیقه جدایی به 1 درجه ودر ساعت 10 جدایی در حدود 34 دقیقه قوسی می باشد.بنابراین با توجه به میدان دید عکاسی تان می توانید از چندین دقیقه قبل از رخ دادن پدیده به عکاسی از زهره پرداخته واحتمالا" می توانید هلال باریک ماه را به چنگ اندازید.برای اینکه تخمین بهتری از میدان دید عکاسی تان داشته باشید پیشنهاد می شود چند شب قبل از پدیده از قرص ماه عکاسی کرده تا تخمینی از اندازه میدان دید دستتان بیاید این را در نظر داشته باشید که اندازه ظاهری قرص ماه در حدود 30 دقیقه قوسی می باشد.

با در نظر داشتن اینکه در زمان عکاسی تصویر را وارونه  یا مستقیم مشاهده می کنید می توانید قرص سیاره زهره را در گوشه راست یا چپ از میدان دید قرار دهید تا قرص ماه احتمالا" در مرکز میدان دید خود را نشان دهد.با توجه به اینکه ماه از سمت راست به سیاره نزدیک می شود ٬اگر تصویر بطور مستقیم ثبت شود سیاره را در گوشه سمت چپ میدان واگر تصویر بصورت وارونه ثبت می شود در گوشه سمت راست میدان عکاسی قرار دهید.با اینکار  می توانید عکاسی از زهره و در حقیقت ماه را زودتر آغاز کنید.یعنی فرصت بیشتری برای عکاسی کردن و ویرایش عکسها دارید.

با داشتن طول وعرض جغرافیایی  وارتفاع محل رصد و وارد کردن آن در سایت زیر براحتی می توانید لحظه دقیق شروع اختفا وچندین پارامتر لازم دیگر را بدست آورید.

http://transit.savage-garden.org/en/occultations/?id=13

در این سایت در پایین نقشه ای از کره زمین که مناطقی از زمین را نشان میدهد که شاهد پدیده خواهند بود (وقابل کلیک کردن  هم می باشد )می توانید اطلاعات محلی خود را بدست آورید.

توجه داشته باشید که لحظه بیشترین اختفا یعنی greatest occultation  زمانی است که قرص ماه بر قرص سیاره منطبق می شود یعنی درست لحظه بین اختفا وپدیدار شدن دوباره سیاره (که البته برای این رصد کاربردی ندارد) وaltitude وazimuth  یعنی ارتفاع وسمت مرکز ماه هم در این زمان نشان داده می شوند.

اما دو پارامتری دیگری که نشان داده می شوند یکی زمان آغاز پدیده یعنی لحظه ناپدید شدن زهره (Ingress) ودیگری لحظه پدیدار شدن دوباره سیاره از سمت دیگر قرص ماه است(Egress).در آخرین پارامتر هم کل مدت زمان ناپدید بودن قرص نشان داده می شود.در این سایت می توانید به اطلاعاتی مانند سمت وارتفاع  ماه وسیاره زهره در زمان رخ دادن پدیده هم دست یابید.در انتهای صفحه  موقعیت تقریبی سیاره زهره نسبت به قرص ماه در لحظه ناپدید شدن نشان داده می شود.

در زمان شروع پدیده یعنی ساعت یازده صبح سن ماه در حدود 26- است یعنی 26 ساعت دیگر تا زمان مقارنه ماه وخورشید و آغاز ماه قمری جدید(البته از دید ستاره شناسی ونه شرعی) باقی مانده است. در حالیکه حداقل زمان رکوردی ثبت شده برای رویت با چشم غیر مسلح برای هلال روزگاهی درحدود 42 ساعت و با ابزار در حدود 16 ساعت است.بنابراین رویت این هلال در روز با تلسکوپ با دهانه بزرگتر از 70 میلیمتر امکان پذیر وبا چشم غیر مسلح رکورد شکن خواهد بود.(اطلاعات عددی برگرفته از سایت گروه غیر حرفه ای رویت هلال)

داشتن تجربه قبلی ٬ابزار مناسب مانند تلسکوپهای موتور دار بهمراه فیلترهای مناسب عکاسی در کنار دقت٬حوصله وتحمل نور آفتاب در موفقیت آمیز بودن رصد  نقش زیادی دارند.

تصاویر برگرفته از سایت: http://transit.savage-garden.org/en/

به امید اینکه شاهد عکسهای زیبای شما از قرص های زهره وماه در کنار هم باشیم.